3.11 ၵႂႃႇလႄႇတွင်ႇၵျီး

 

                                      ဝၢႆးပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ ၶၢဝ်းလိူၼ်ႁႃႈလိူၼ်ႁူၵ်းၼၼ်ႉ မႅၼ်ႈယၢမ်းႁဝ်းႁပ်းႁူင်းႁဵၼ်းလႄႈ ၶႃႈငိၼ်းၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ ၶႆႈၸႂ်ထိုင်ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၽၢတ်ႇယၢၼ်ၵၼ် ႁိုင်ၼႃႇၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇယွၼ်းၶႂၢင်း တီႈဢူႈမႄႈႁႂ်ႈလႆႈၵႂႃႇၸႂ်းဢူႈဢၢဝ် တၢင်းမိူင်းတွင်ႇၵျီးၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးလႆႈၶႂၢင်းယဝ်ႉ ၶႃႈၵေႃးၸူမ်းၼႃႇ ၸင်ႇၵႂႃႇလၢတ်ႈၼႄတႆးၵေႃႉႁၵ်ႉၵၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ “မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈ ႁႃးတေၵႂႃႇလႄႇတွင်ႇၵျီး” ၊ ထိုင်ၼင်ႇမိူဝ်ႈၽုၵ်ႈ တႆးၵေႃႉၶႃႈၸင်ႇမႃးၸွႆႈဢဝ်ၵဵၼ်ၶူဝ်း ၵႂႃႇသႂ်ႇပၼ်ၼႂ်းၵႃးသေ သင်ႇလၢတ်ႈၵၼ်မူၼ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်းသိူဝ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ထိုင်ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ၸဵတ်းမူင်းၼၼ်ႉ ၵႃးၵေႃႈဢွၵ်ႇၽၢၵ်ႇ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းသေ လတ်းၶဝ်ႈပွၵ်ႉၼွင်ၸၢင်ႉ၊ ဝၢၼ်ႈၶမ်း၊ ၸေႈႁႆး၊ ၵုင်းသႃႇ ဝၢၼ်ႈ႞ယဝ်ႉဝၢၼ်ႈ႞ တေႃႇပေႃးႁွတ်ႈမူႇၸေႈ၊ မိူင်းယူး၊ ၵူတ်ႉၶၢႆ၊ သႅၼ်ဝီ၊ လႃႈသဵဝ်ႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်းတၢင်းဝၼ်း႞ လႆႈမႃးၼွၼ်းတီႈ ၼွင်ယဵဝ်ႈယဝ်ႉ။

                                    ထိုင်ၼင်ႇမိူဝ်ႈၽုၵ်ႈ သမ်ႉၶီႇၵႃးမႃးတၢင်းၼွင်မွၼ်၊ ၸေႈဢႅၼ်ႇ တင်းႁိုင်တေမီးသေ သွင်ၸူဝ်ႈမူင်းပၢႆပၢႆ ၸင်ႇႁွတ်ႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ၊ လုၵ်ႉတီႈဝဵင်းသီႇပေႃႉၼႆႉ သမ်ႉလႆႈလၢႆႈၶီႇၵႃး မိၵ်ႈႁူဝ်သိူဝ် ဢၼ်လေႃႈတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းမႃးထႅင်ႈ။ မိူဝ်ႈဢၼ်သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းမႃးၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ဝၢၼ်ႈၼႃးမၢၵ်ႇၽႃႈ၊ ၼွင်ၵေႃႈ၊ ၼမ်ႉလၼ်ႈ၊ တူင်ႇလၢဝ်း၊ ပၢင်ႇၵေႇတူႉ၊ ႁူဝ်ၼႃးၸၢင်ႈဝၢၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ဝၢၼ်ႈ႞ယဝ်ႉဝၢၼ်ႈ႞ ယၢၼ်ၵႆၵၼ်ၼႃႇ။ ၸွမ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ မၢင်တီႈပဵၼ်သူၼ်မၢၵ်ႇၼမ်ႉမၼ်းယႂ်း၊ မၢင်တီႈပဵၼ်ပႃႇမႆႉပႅၵ်ႇ တူၼ်ႈယႂ်ႇတူၼ်ႈလူင် ပေႃးတဵမ်ႁူၺ်ႈတဵမ်ၵုင်းဝႆႉ။ ထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းႁႃႈမူင်းတၢမ်းၶမ်ႈ ၸင်ႇႁွတ်ႈမိူင်းၵိုင်၊ တီႈဢၼ်မီးၵွင်းမူးလူင် ပဵၼ်ဝဵင်းၼၢင်းဢူးပဵမ်ႇမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ၵိုတ်းၼွၼ်းၵႃႈတီႈၼႆႈၶိုၼ်း႞ယဝ်ႉ။

                                    ထိုင်သၢမ်ဝၼ်း ၸင်ႇသမ်ႉလုၵ်ႈတီႈမိူင်းၵိုင် ၶီႇၵႃးမႃးတၢင်းလွႆပူႇတၢဝ်ႉ ၶဝ်ႈၼႂ်းထိူၼ်ႇယႂ်ႇလွႆလူင်၊ တေႃႇပေႃးႁွတ်ႈဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ ၸင်ႇၵိုတ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်၊ ပေႃးၵိၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်ယဝ်ႉ သမ်ႉသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း လတ်းၶဝ်ႈႁူၺ်ႈယႂ်ႇလွႆလူင်သေ ႁွတ်ႈမႃးဝၢၼ်ႈၼွင်လႅင်၊ လႆႈႁၼ်ၵွင်းမူးၽိူၵ်ႇဢွၼ်ႇ ၶပ်ႉယႆၵၼ်ဝႆႉၼိူဝ်လွႆၼမ်တႄႉတႄႉ။ လုၵ်ႉတီႈၼွင်လႅင်ၼႆႉ တၢင်းၵႃးသမ်ႉပဵင်းလီ မႃးတေႃႇႁွတ်ႈပၢင်လူင်၊ တီႈဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ မၢၼ်ႈ ၽွမ်ႉၵၼ် လူင်းလၢႆးမိုဝ်းဢဝ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃၼႆႉယဝ်ႉ။ ပူၼ်ႉသေတီႈၼႆႈ ၸင်ႇႁွတ်ႈဝဵင်းလွႆလႅမ် ၵိုတ်းၼွၼ်းၶိုၼ်း႞ယဝ်ႉ။

                                    ထိုင်သီႇဝၼ်း ၵႃးဢၼ်ၶႃႈၶီႇတီႈသီႇပေႃႉမႃးၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶၢဝ်းတၢင်းမၼ်းသုတ်း တီႈလွႆလႅမ်လႄႈ သမ်ႉလႆႈၶၢႆႉၶူဝ်းၵႂႃႇၶီႇတၢင်ႇလမ်းသေ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းထႅင်ႈ။ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်ပေႃးၼၢၼ်း ၸင်ႇႁွတ်ႈမိူင်းပွၼ်၊ ပဵၼ်ဝဵင်းၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း၊ ၸဝ်ႈဢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းၵၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆးသေ ဢဝ်သၢႆၸႂ်လႅၵ်ႈမိူင်းၵွၼ်းၶေႃႁဝ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးပူၼ်ႉမိူင်းပွၼ်ၸင်ႇသမ်ႉႁွတ်ႈႁူဝ်ပူင်း၊ လုၵ်ႉတီႈႁူဝ်ပူင်း ၶိုၼ်ႈၸွမ်းလွႆလူင်ၵႂႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းသိပ်းသွင်လၵ်း ၸင်ႇတေႁွတ်ႈဝဵင်းတွင်ႇၵျီး။ မိူဝ်ႈၶဝ်ႈဝဵင်းမႃး လႆႈႁၼ်သိုင်ႇပိတၵၢတ်ႈလူင် မုၵ်ႉၸုမ်းလိၵ်ႈတႆးလႄႈ၊ ၵွင်ႇသိုင်ႇမိူင်းတႆး၊ လုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်တႆး၊ ႁိူၼ်းဢုတ်ႇႁိူၼ်းလဵၵ်း ပေႃးၶပ်ႉတၢပ်ႇၵၢပ်ႇ၊ လေႃႉမႃႉလႂ် ၵႃးလႂ်ၵေႃႈ ၼမ်လူင်ၼမ်လၢင်။

                                    ၶႃႈၵေႃႈၸွမ်းၼင်ႇလႆႈႁူႉဝႆႉ ၸိုဝ်ႈပွၵ်ႉၸိုဝ်ႈတၢင်း မၢႆႁိူၼ်း ဢၼ်ဢူႈဢၢဝ်ၶႃႈ ယူႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇလၢတ်ႈႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵႃး ၸွမ်းသူင်ႇၽႅဝ်သေ ၶိုၼ်ႈႁိူၼ်းမိူဝ်းတူင်ႉတၵ်ႉ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်တင်း ဢူႈဢၢဝ်မႄႈၼၢင်းလႄႈ ၼွင်ႉယိင်းၼွင်ႉၸၢႆးဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

                                    ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် ၶႃႈၸင်ႇလႄႇၼႂ်းဝဵင်းတွင်ႇၵျီး၊ လႆႈႁၼ်ၵိဝ်ႇဝဵင်းၵဵင်ႈလီၸိုၼ်ႈသႂ်ၼႃႇ၊ ႁိူၼ်းပိူၼ်ႈၵေႃႈၶိုၵ်ႉၶိုၵ်ႉၶမ်ႇၶမ်ႇ၊ တႃးၼမ်ႉယႃႈၶွင်ႇ၊ လႅင်၊ လိူင်၊ ၶဵဝ်သေ မီးသူၼ်မွၵ်ႇလွမ်ႉၸွမ်းပေႃးႁွပ်ႈဝႆႉ။ ၶႃႈၸင်ႇဝူၼ်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းႁၢင်ႈလီ မီးသူၼ်မွၵ်ႇ လွမ်ႉႁွပ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တေပဵၼ်ၵူၼ်းမီးပိင်ႇၺႃႇ ၸၼ်ႉလိၵ်ႈထူၼ်ႈတဵမ်လီလွၼ်ႉလွၼ်ႉယူဝ်းၼႆ၊ ၶႃႈၸင်ႇမိူဝ်းဢုပ်ႇၵုမ် ထၢမ်တူၺ်းပီႈၼွင်ႉတွင်ႇၵျီးၶဝ်လႄႈ လႆႈႁူႉလွင်ႈမၼ်းမႃး။ လိူဝ်သေၼႆႉ သမ်ႉမီးႁူင်းသွၼ်မေႃသွၼ်၊ ႁူင်းသွၼ်ၽၢႆႇယႃႈယႃ၊ ၽၢႆႇလဵင်ႉသတ်း၊ ၽၢႆႇၽုၵ်ႈသွမ်ႈလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းသေၼႆႉ ၶႃႈပႆႇတွၼ်ႉၽႅဝ်လႄႈ ၶႃႈပေႃးဢၢမ်းဝႃႈ ဢေႃး ဝဵင်းတွင်ႇၵျီးၼႆႉ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်သေ ထုင်ႉပွတ်းႁဝ်းတႄႉတႄႉၼႆယဝ်ႉ။

 

------------

ငဝ်ႈတိုၼ်း

ပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆးၸၼ်ႉသၢမ်

ၶွမ်ႇမတီႇၶိုင်ပွင်ဢွၵ်ႇပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး

ၶရိတ်ႉ 1962 ၼီႈ

လိူၼ်မေႇ