3.16 ၵူၼ်းမိူင်းတႆး

 

ၵူၼ်းဢၼ်ယူႇသဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မီးတႆး၊ တႆးထႆး၊ တႆးလိုဝ်ႉ၊ တႆးၶိုၼ်၊ တႆးယူၼ်း၊ တႆးလၢဝ်း၊ ပလွင်ႈ၊ ၶၢင်၊ ပဢူဝ်ႉ၊ ၶႄႇ၊ ယၢင်း၊ လွႆလႃႉ၊ ဝႃႉ၊ လိသေႃး၊ ဢႃးၶႃႇ၊ လႃးႁူႇ၊ မႅဝ်ႉ၊ မႅၼ်း၊ ဢၢင်းသႃး၊ ထၼု၊ ထၼေႃႉ လႄႈ ဢႅၼ်ႇ လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

                   တိုၼ်းၼႃႈလိၼ်မိူင်းတႆးၼႆႉ ဢမ်ႇပဵင်းမိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ႁၢမ်ႉပဵၼ်ႁူၺ်ႈပဵၼ်ၵုင်း၊ ပဵၼ်ထိူၼ်ႇပဵၼ်လွႆၵမ်ႈၼမ်ယဝ်ႉ။ ပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈလႆႈတင်ႈဝၢၼ်ႈတင်ႈမိူင်း ၸွမ်းသၼ်လွႆသုင်၊ တီႈမီးၼမ်ႉလီလူမ်းလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈယူႇတီႈပၢင်ႇၶူင်ႈ တူင်ႈၼႃး၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈယူႇတီႈႁူၺ်ႈၶုမ်ႇတိၼ်လွႆ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇတီႈၼႂ်းထိူၼ်ႇယႂ်ႇ မႆႉလူင် ပဵၼ်လူင်ပဵၼ်လိုင်း၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈယူႇတီႈပၢင်ႇ လွႆဢုၼ်ႈလွႆၵဵင်ႈ ဢမ်ႇမီးတူၼ်ႈမႆႉတူၼ်ႈမွၵ်ႇသင်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇၸွမ်းၸိၵ်းႁူၺ်ႈပၢႆလွႆ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇၼႂ်းၼမ်ႉၼႂ်းၼွင်ယဝ်ႉ။

                   ၸွမ်းလူၺ်ႈၼမ်ႉတီႈၵိၼ် လိၼ်တီႈယူႇ ၸူဝ်ႈပူႇပၢၼ်ပေႃႈ ဢွၼ်သၢင်ႈဢွၼ်သဝ်း မႃးလႄႈ ၽႂ်ၵေႃႈမူၼ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်းသိူဝ်း၊ ႁႃၵိၼ်ၸွမ်းပိင်ႇၺႃႇ မေႃၸႂ်ႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇၼႂ်းဝဵင်းၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ၊ ၵၢၼ်မေႃတိၼ်မေႃမိုဝ်း၊ ၵၢၼ်ၾၢႆႇၸၢၵ်ႈ (ဢိၼ်ႇၵျိၼ်ႇၼီႇယႃႇ) လႂ်၊ ၵၢၼ်ၾၢႆႇယဵပ်ႉၶူဝ်းလႂ်၊ ဢမ်ႇၼၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵိၼ်ႁူဝ်လိူၼ်လႂ်ယဝ်ႉ။

                   ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇၸွမ်းပၢင်ႇ ၸွမ်းတူင်ႈၼၼ်ႉ၊ သမ်ႉႁဵတ်းသူၼ်ႁဵတ်းၼႃးၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၽၵ်းမီႇ၊ ယႃႈလႅင်၊ တႅင်၊ ထူဝ်ႇ၊ တူၼ်ႈၵူၺ်ႈ၊ တူၼ်ႈဢွႆႈ၊ မၢၵ်ႇၸွၵ်းလႄႈ ၽၵ်းၶဵဝ်လႂ်ယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်း ဢၼ်ယူႇၼိူဝ်ၸိၵ်းႁူၺ်ႈပၢႆလွႆၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းသူၼ်ႁဵတ်းႁႆႈ၊ လႆႈၽုၵ်ႇထူဝ်ႇ၊ ၽုၵ်ႇတႅင်၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ၊ ၵုၺ်၊ ငႃး၊ ဢႃႇလူး လႄႈ သူၼ်ၼဵင်ႈ သူၼ်တွင်သေ တၢင်ႇဝူဝ်းတၢင်ႇမႃႉလူင်းမႃးၶၢႆ ၼႂ်းတူင်ႈၼႂ်းဝဵင်းယဝ်ႉ။

                   ၵူၼ်းၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းၼွင်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁိူၼ်းႁဵတ်းယေး ၼႂ်းၼမ်ႉၼႂ်းၼွင် ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈပဵၼ်သူၼ်ဝႆႉ၊ ၶႂ်ႈၵႂႃႇတၢင်းလႂ်ၵေႃႈ လႆႈၶီႇႁိူဝ်းၶီႇပႄးၵႂႃႇယဝ်ႉ။

                   တႆးၼႆႉ ပိူဝ်ႈပဵၼ်ၸုမ်းၵူၼ်းၼမ်လႄႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇပွတ်းၸၢၼ်း ယူႇၸွတ်ႇဝႆႉၵူႈတီႈယဝ်ႉ။ ထႆး၊ လိုဝ်ႉ၊ ၶိုၼ်၊ ယူၼ်း လႄႈ ဢႃးၶႃႇ၊ လႃးႁူႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ယူႇၼႂ်းလိၼ်ၵဵင်းတုင်။ ပလွင်ႈၼႆႉ ယူႇတၢင်းၼမ်ႉသၼ်ႇ၊ၸရၢႆး၊ ႁူးၵွတ်ႉ ႁူးသူၼ်၊ ဝၢၼ်ႈတူင်ႈ၊ ၶူဝ်မုင်း၊မိူင်းၵႂၢင်ႈ လႄႈ သၼ်လွႆၼမ်ႉၶမ်း ၵူတ်ႉၶၢႆ။ ၶၢင်သမ်ႉ ယူႇတၢင်းမိူင်းၸီး၊ မိူင်းပေႃး၊ ႁေႃဝႃး၊ မိူင်းပေႃႈလႄႈ သၼ်လွႆၸေႈလၢၼ်ႉ၊ ၼမ်ႉၽၵ်းၵႃ၊ ၵူၼ်ႉၶၢႆ ဢဝ်လိၵ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈႁဵတ်းပဵၼ် လိၵ်ႈၶဝ်သေ ၽွမ်ႉၵၼ်ၶတ်းၸႂ် ႁဵၼ်းတၢင်းမေႃပိင်ႇၺႃႇ ၾၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆးတႄႉတႄႉ။ ပဢူဝ်း ယူႇၸွမ်းသၼ်လွႆလၢႆးၶႃႈ၊ ပၢင်လူင်၊ မိူင်းပွၼ်၊ ႁူဝ်ပူင်း၊ လူင်းထိုင်တွင်ႇၵျီး၊ ယွင်ႈႁူၺ်ႇ၊ ၼွင်မွၼ်၊ သီႇသႅင်ႇ ဢဝ်လိၵ်ႈမၢၼ်ႈႁဵတ်းပဵၼ်လိၵ်ႈၶဝ်သေ ၽွမ်ႉၵၼ်ၶတ်းၸႂ်ႁဵၼ်းတၢင်မေႃပိင်ႇၺႃႇ ၾၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆးတႄႉတႄႉ။ ၶႄႇလႄႈလိသေႃး ယူႇတၢင်းမိူင်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ၊ ၵုၼ်လူင်၊ ႁူဝ်ပၢင်ႇ လူႇၾၢင်ႈ လႄႈ ၼႂ်းလိၼ်သႅၼ်ဝီ၊ လူင်ႈထၢင်ႉ၊ သႅဝ်းၶေႃႉ၊ မိူင်းငႄးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယၢင်းယူႇတၢင်းလိၼ် မိူင်းၼၢႆး၊ လၢႆးၶႃႈ၊ မိူင်းၵိုင်၊ မိူင်းၵေးသီး၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႆႈၵၢၼ်သူၼ်ယဝ်ႉ။ ဝႃႉၼႆႉ ယူႇတၢင်းမိူင်းသၼ်ႈထုင်ႈ၊ မင်းသႅင်၊ မင်းလိူၼ်း ဝၼ်းဢွၵ်ႇၶူင်းၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းသူၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ လွႆလႃႉၼႆႉ ယူႇၸွမ်းႁိမ်းၽင်ႇၶူင်း ဢဝ်ၸဵမ်တၢင်ႉယၢၼ်း၊ ၼွင်ၽႃ၊ မေႃႇၾႃႉ မိူဝ်းတေႃႇ မိူင်းႁွမ်း၊ လွႆယွင်ႇၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႆႈၵၢၼ်သူၼ်ယဝ်ႉ။ မႅဝ်ႉ ယူႇတၢင်းမိူင်းႁွမ်မိူင်းၸီး လႄႈ ၼႂ်းလိၼ်ၵဵင်းတုင်၊ ယူႇၸွမ်းၸိၵ်းႁူၺ်ႈႁၢဝ်းလွႆသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႆႈၵၢၼ်သူၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၽူႈယိင်းၶဝ်ၼုင်ႈသိၼ်လမ်ႁူဝ်ယေႃႈ ပဵၼ်ႁွႆးႁူႇၸွမ်းဢႅင်ႈ ၸွမ်းဢႅဝ်ၶဝ်ဝႆႉ၊ သိၼ်ႈယေႈတူင်ႇ တၢင်းၵႂၢင်ႈပေႃးမီးသွင်သၢမ်ဝႃးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸၢႆးၶဝ်သမ်ႉႁေႃႇၶဵၼ်းႁူဝ်လူင်၊ ၶဵၼ်းသွၼ်ႉၵၼ် ပေႃးမိူၼ်ၼင်ႇလူင်ႈ တၢင်းယႂ်ႇမီးပဵၼ်ယေႈသွၵ်ႇ သွၵ်ႇပၢႆ ဝႆႉၸၢမ်းယွၼ်ႇတၢင်းလင်သေ လီတူၺ်းဝႆႉပိူင်႞ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

                   ထၼူႉ ယူႇတၢင်းလိၼ်မိူင်းပင်းတရႃႉ၊ ပူၺ်းလႃႉ၊ ပၢင်မီ၊ ၸၵွႆ၊ ၸၢမ်ၵႃး၊ ၵလေႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽူႈယိင်းၶဝ် ၼုင်ႈသိူဝ်ႈတၢင်သိၼ်ႈ၊ သိူဝ်ႈယၢဝ်းပဵင်းႁူဝ်ၶဝ်ႇ၊ သုပ်းၶိူင်တွင်းလိူင်၊ တွင်းလႅင်ပဵၼ်ၶူၺ်ႇ ပဵၼ်ၶူၺ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ မႅၼ်း ယူႇတၢင်းၼႂ်းလႅၼ်သႅၼ်ဝီပွတ်းႁွင်ႇ တီႈလွႆသုင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ၊  ဢိၵ်ႇတင်းၼႂ်းလိၼ်မိူင်းယႆၵမ်ႈၽွင်ႈယဝ်ႉ။ ဢၢင်းသႃး ယူႇၼႂ်းလိၼ်မိူင်းယွင်ႁူၺ်ႇ၊ ႁဵတ်းႁိူၼ်းၼႂ်းၼမ်ႉၼွင်လူင် ၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼၼ်ႉသေ တႄႇပဵၼ်ဝၢၼ်ႈပဵၼ်သူၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်မေႃတေႃးသိၼ်ႈလၢႆႈ၊ သိၼ်ႈၽႄး၊ ထူင်၊ မၼ်ႈၶွၼ်ႇ၊ မၼ်ႈၽိူၵ်ႇ၊ ေမေႃႁဵတ်း ၽႃႉမိတ်ႈ၊ ၵိမ်း၊ သိဝ်ႇ၊ ၵၢၼ်ၸၢင်ႈလဵၵ်းၸၢင်ႈတွင်းလႂ်ယဝ်ႉ။

 

------------

ငဝ်ႈတိုၼ်း

ပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆးၸၼ်ႉသၢမ်

ၶွမ်ႇမတီႇၶိုင်ပွင်ဢွၵ်ႇပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး

ၶရိတ်ႉ 1962 ၼီႈ

လိူၼ်မေႇ